Mevlevî Menâkıbnâmelerinde Lokmaya Dair

Vesile ALBAYRAK SAK

doi:https://doi.org/10.54497/neugastro.2024.10

Vesile ALBAYRAK SAK

Yıl : 2024
Cilt : 3
Sayı : 2
Sayfa : 138-146

DOI : https://doi.org/10.54497/neugastro.2024.10

Arapça lukme kelimesinden lokma ağza bir defada alınıp götürülen yiyecek parçası, gıda demektir. Tasavvufta ise lokma yemeğin ya da yiyeceğin adlandırılmasında kullanılan bir unsur olmayıp statüsü yükseltilmiş, manevî değer kazanmış yiyeceğe, yemeğe denmiştir. Tasavvufî terbiyede yemek ve yemekle ilgili hususlar terbiye sisteminin önemli bir parçası olmuş; özellikle Mevlevîlikte eğitimin kalbinin mutfak olmasını zaruri kılmıştır. Derviş eğitiminde pek çok zorluğun yemekle bağlantılı olduğu kabul edildiğinden yeme içme kontrol altına alınmış; helal lokma kavramsallaştırması ile bu hususa dikkat çekilmiştir. Müridin canındaki ibadet şevkini, zevkini artıran ve onu uhrevî âleme özendiren, onu selamete erenlerin yoluna götüren lokma helal lokma olarak tavsif edilmiş; lokma ile kemâle ermek esas görülmüştür. Mevlevî tekkelerinde pirinç, et, soğan, nohut, kişniş ve fıstıktan oluşan belirli günlerde törenle pişirilen bir nevi pilava da "Lokma" denmiştir. Lokmanın pişirilmesi için özel bir kazan bulundurulmuş, Kazancı Dede gözetiminde malzemesinin hazırlanarak pilavın pişirilmesine lokma basmak denmiştir. Yemek yemek anlamında lokma etmek; yemeğe buyurun anlamındaki davet için lokmaya salâ, yiyecek bir şey yok manasına da lokma Hak vere gibi Mevlevî tarikatı tabirleri kullanılmıştır. Çalışmamız Mevlevî tarikatı menakıbnâmelerinin en mühimlerinden olan ve daha sonra yazılacaklar için kaynak teşkil eden Mecdeddin Ferîdûn bin Ahmed-i Sipehsâlâr tarafından kaleme alınan Risâle-i Sipehsâlâr be Menâkıb-ı Hazret-i Hüdâvendigâr’da ve Ulu Ârif Çelebi’nin müridi Ahmed Eflâkî’nin Risale-i Sipehsalar’ı esas alarak genişlettiği Menâkıbü’l-Ârifin’de lokma kavramının nasıl ele alındığını tespit etmeyi, söz konusu eserlerde helal olmakla birlikte lokma olacak gıdaların evsafının nasıl olması gerektiğini ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Atıf yapmak için : Albayrak Sak, V. (2024). Mevlevî menâkıbnâmelerinde lokmaya dair. NEUGastro, 3(2), 138-146. https://doi.org/10.54497/neugastro.2024.10

Açıklama : Yazarların hiçbiri, bu makalede bahsedilen herhangi bir ürün, aygıt veya ilaç ile ilgili maddi çıkar ilişkisine sahip değildir. Araştırma, herhangi bir dış organizasyon tarafından desteklenmedi.Yazarlar çalışmanın birincil verilerine tam erişim izni vermek ve derginin talep ettiği takdirde verileri incelemesine izin vermeyi kabul etmektedirler. None of the authors, any product mentioned in this article, does not have a material interest in the device or drug. Research, not supported by any external organization. grant full access to the primary data and, if requested by the magazine they agree to allow the examination of data.

Mevlevî Menâkıbnâmelerinde Lokmaya Dair, Araştırma Makalesi,
2024, Vol. 3 (2)

Geliş Tarihi : 16.10.2024, Kabul Tarihi : 06.12.2024 , Yayın Tarihi : 27.12.2024